2618740698500 49466527622500 261429546418500 پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده هنر و معماری اردکان گروه : صنایع دستی عنوان: مطالعه‌ی ساختاری و مضمونی نقش و رنگ در نگاره گذر  سیاوش  از  آتش - از دوره آل اینجو تا قاجار استاد راهنما: دکتر نصرالله تسلیمی استاد مشاور: دکترمجید رضا مقنی پور تحقیق و نگارش: فاطمه آقایی میبدی مهر 1393 52050955877560005277485351282000-3583305773049000-2874010555561500-2869565224536000-3705225125857000 0000 -289560-812355500-363220-8432165005394960-7950200005283835-795020000 -202565-7777480005221605-755523000-276860-818515000تقدیم به همسرفداکارم: به پاس قدر دانی از قلبی آکنده از عشق و معرفت که محیطی سرشار از سلامت و امنیت و آرامش و آسایش برای من فراهم آورده است. به پاس سپاسگزاری از اساتید گرامیم خدایی که آفرید جهان را، انسان را، عقل را، علم را، معرفت را، عشق را و به کسانی که عشقشان را در وجودم دمید. گاهی بیاییم و احوالشان را بپرسیم    سپاس بی کران پروردگار یکتا را که هستی مان بخشید و به طریق علم و دانش رهنمونمان شد و به همنشینی رهروان علم و دانش مفتخرمان نمود و خوشه چینی از علم و معرفت را روزیمان ساخت. چکیده: در طول تاریخ نگارگری ایران در کارگاهها ی سلطنتی ، شاهنامه بارها به تصویر در آمده است و هنرمندان بسیاری در به تصویر کشیدن صحنه های مختلف داستانهای شاهنامه، با موضوع های واحد، بارها دست به قلم برده و هنرنمایی کرده اند. نگاره های ایرانی در کنار متون ادب فارسی، بخشی ارزشمند، در هنر ایران به شمار می‌آمد. در بررسی این نگاره ها، نگاهی هماهنگ و متقابل میان متون ادبی و نگاره ها شده ‌است،که از ویژگی های غیر قابل انکار نقاشی سنتی ایرانی بوده است. نگارگران ایرانی با آگاهی کامل از جنبه نمادین نقش و رنگ‌، آنها را در آثار خود به کار ‌برده است. آزمون آتش سیاوش که عموماً با عنوان «گذر سیاوش از آتش» شناخته می‌شود، بیشترین شمار نگاره‌های تاریخ نقاشی ایران را به خود اختصاص داده است؛ دویست تصویر به جا مانده از این مجلس دلیل بر این مدعاست. وجود این تعداد نگاره‌ها، آن هم با موضوع واحد این امکان را فراهم کرد تا دراین تحقیق علاوه بر، معرفی شاهنامه‌ها، نگاره‌های منتخب نیز از نظر ساختاری به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی نیز مورد بررسی قرار ‌گیرد. همچنین، نمادهای مشترک درنقش ورنگ آنها نیز، از جنبه‌ی اسطوره‌شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. از دیگر موارد مد نظر، نوع برخورد نگارگر و تاثیرپذیری او ازمتن ادبی می‌باشد، که در پایان به این نتیجه رسیدیم که، هنرمندان نگاره‌های منتخب علاوه بر پیروی از متن، از قوه‌ی خیال خود و سبک رایج در هنر زمان خود نیز برای خلق اثرشان استفاده کرده‌اند و بیشترین صحنه تصویر شده از این داستان صحنه‌ی عبور سیاوش در میان شعله‌های آتش بوده است. واژگان کلیدی: نگارگری، شاهنامه های مصور- ساختار- نقش ورنگ- گذرسیاوش ازآتش- آل اینجو- تیموری- صفویه- قاجار فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات ................................................................................................................1 مقدمه .................................................................................................................................2 1-1- بیان مساله ..................................................................................................................................................................................4 1-2- اهداف .........................................................................................................................................................................................4 1-3- ضرورت انجام تحقیق .................................................................................................................................................................4 1-4- سوالات پژوهشی .........................................................................................................................................................................4 1-5- فرضیات ........................................................................................................................................................................................5 1-6- روش تحقیق و گردآوری اطلاعات ..........................................................................................................................................5 1-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها ...................................................................................................................................................5 1-8- محدودیت های تحقیق .............................................................................................................................................................5 فصل دوم:ادبیات موضوعی پژوهش ...........................................................................................6 2 – 1 - چارچوب نظری ....................................................................................................................................................................7 2 – 2 – تعریف مفاهیم ......................................................................................................................................................................7 2- 2- 1- نگارگری .................................................................................................................................................................................7 2- 2- 2- شاهنامه‌های مصور..............................................................................................................................................................7 2- 2- 3 - ساختار ..................................................................................................................................................................................8 2- 2- 4- نقش و رنگ .........................................................................................................................................................................8 2- 2 - 5- گذر سیاوش از آتش .........................................................................................................................................................8 2- 2- 6- حکومت آل اینجو ................................................................................................................................................................8 2- 2- 7 - حکومت تیموری .............................................................................................................................................................9 2- 2- 8- حکومت صفویه ..................................................................................................................................................................9 2- 2- 9- حکومت قاجاریه ................................................................................................................................................................9 2- 3 - پیشینه تحقیق .....................................................................................................................................................................9 2- 3- معرفی شاهنامه های مصور ............................................................................................................................................10 2- 3 – 1 – شاهنامه فردوسی ..........................................................................................................................................................10 2 – 3 – 2 – معرفی شاهنامه 733، دوره آل اینجو .................................................................................................................. 11 2 – 3 – 3 – شاهنامه قوام، دوره صفویه .......................................................................................................................................11 2- 4 - داستان گذر سیاوش از آتش .......................................................................................................................................11 فصل سوم: معرفی نگاره «گذرسیاوش از آتش » از دوره آل اینجو تا قاجار .......................................16 3 - 1- ویژگیهای زیبایی شناختی نگارگری دوره آل اینجو ، مکتب شیراز ...............................................21 3 – 2 - ویژگیهای زیبایی شناختی نگارگری دوره تیموری ، مکتب هرات .........................................................................22 3 – 3 - ویژگیهای زیبایی شناختی نگارگری دوره صفویه ، مکتب قزوین .............................................................................22 3 – 4 - ویژگیهای زیبایی شناختی نگارگری دوره قاجاریه .....................................................................................................23 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل نگاره ها از لحاظ (اسطوره‌ای، فرمی و رنگ)..................................................................29 4 – 1 – بررسی اسطوره و نماد در نگاره‌ها ..............................................................................................................................30 4 – 1 – 1 – سیاوش .........................................................................................................................................................................30 4 – 1 – 2 – آتش ..............................................................................................................................................................................31 4 – 1 – 3 – سرو ...............................................................................................................................................................................31 4 – 1 – 4 - حرکت مارپیچ ............................................................................................................................................................32 4 – 2 –بررسی نمادین رنگ در نگاره ها .................................................................................................................................33 4 – 2 – 1 – تبیین رنگ لباس سیاوش ........................................................................................................................................33 4 – 2 – 2 – تبیین رنگ شبرنگ (سیاه) ......................................................................................................................................33 4 – 2 – 3 – تبیین رنگ آتش ........................................................................................................................................................35 4 – 2 – 4 – رنگ قرمز .....................................................................................................................................................................36 4 – 2- 5 – رنگ آبی .........................................................................................................................................................................37 4 – 2 – 6 – رنگ سبز ......................................................................................................................................................................37 4 – 3 – 1 – نگاره اول: دوره آل اینجو، مکتب شیراز..................................................................................................................37 4 – 3 – 2 – نگاره دوم: دوره تیموری،مکتب هرات.....................................................................................................................39 4 – 3 – 3 – نگاره سوم: دوره صفویه..............................................................................................................................................39 4 – 3 – 4 – نگاره چهارم: دوره صفوی، مکتب قزوین....................................................................................................................39 4 – 3 – 5 – نگاره پنجم: دوره قاجاریه .........................................................................................................................................40 4 – 4 -1 - تحلیل ساختار فرمی نگاره ها ...................................................................................................................................41 4 – 4 –2- تناسب طلایی و خطوط راهنما .............................................................................................................................46 4 – 4 – 3 - تحلیل ساختار رنگ در نگاره ....................................................................................................................................59 4 – 5 – اهمیت تضاد در هنرهای بصری .................................................................................................................................60 4 – 6 - تضاد در رنگ .....................................................................................................................................................................60 4 – 6 – 1 – فام .................................................................................................................................................................................60 4 – 6 – 2 - درخشندگی (یا ارزش تاریکی و روشنی .................................................................................................................60 4 – 6 – 3 - اشباع (یا خلوص رنگ) ..............................................................................................................................................60 4 – 7 - تضاد های هفت‌گانه‌ی رنگی ........................................................................................................................................61 4 – 7 – 1 - تضاد ته رنگ(فام) .......................................................................................................................................................61 4 – 7 - 2- تضاد تیرگی – روشنی .................................................................................................................................................63 4 – 7 - 3- تضاد سرد و گرم ............................................................................................................................................................65 4 – 7 – 4 – تضاد رنگ‌های مکمل ................................................................................................................................................67 4 – 7 – 5 - تضاد هم زمانی (تباین) ............................................................................................................................................69 4 – 7 - 6 - تضاد کیفیت (اشباع) ..................................................................................................................................................................................70 4 – 7 - 7-تضاد کمیت یا وسعت سطح .........................................................................................................................................70 نتیجه گیری.........................................................................................................................72 فهرست‌منابع.......................................................................................................................73 فهرست منابع تصاویر ...........................................................................................................76 فهرست جدول‌ها عنوان جدول صفحه جدول 3-1. ویژگیهای نگارگری دوره آل اینجو ............................................................................................................................24 جدول3-2. ویژگیهای نگاگری دوره تیموری...................................................................................................................................25 جدول 3-3. ویژگیهای نگارگری دوره صفویه..................................................................................................................................25 جدول3-4. ویژگیهای نگارگری دوره قاجاریه..................................................................................................................................26 جدول 3-5 . وجوه اشتراک و افتراق در نگاره ها ..........................................................................................................................27 جدول 3-6 . مطالعه‌ی تطبیقی عناصر ساختاری و بصری نگاره‌ها ......................................................................................... 28 -102063559398000 فصل اول 2535555394589000کلیات مقدمه -371475016383000معرفی گنجینه های پهناور ادبیات گرانبار فارسی که عمری بیش از هزار سال دارد کاری بس دشوار است. ادبیات پر بار فارسی ، جلوه‌گاه راستین تلاش های چندین هزار ساله مردم فارسی زبان در زمینه های گوناگون هنر است، از جمله در حماسه و داستانهای پهلوانی ، تاریخی، افسانه ها. مبادی و سر چشمه های فرهنگ ایران، از دیرباز به باورها و داستانها و اسطوره ها‌یی مربوط می شده که هر کدام مبین نیازی خاص و بازتاب آرزویی ملی و جهت یافته بوده است. بیشتر این داستانها پس از انطباق بر احوال تاریخی و باورها و معتقدات قومی، تجربه های روزگاران را در خود جذب می‌کند و با صورتی دوام پذیر در هر وضعی به حیات تکاملی خویش ادامه می‌دهد. حماسه ها و اسطوره ها به عنوان جلوه‌ای از فرهنگ با هنر قومی رابطه ای مستقیم دارد . اسطوره ها و هنر در موقعیتی متولد می‌شوند که ذهن هنرمند بتواند آزادانه حرکت کند و هنرمندان ما همیشه با توجه به استعدادهای موجود در دوران تاریخی عکس العمل های خود را در برخورد با واقعیت های ملموس و گاه تلخ دوره های باروری مردم این سرزمین در لابه لای حماسه ها و اسطوره ها و در پس اشارات و کنایه ها به صورت دلپذیری ماندگار کرده اند. شاهنامه فردوسی آینه تمام نمای شخصیت باطنی و سجایا و خصوصیات و صفات مردان ایران زمین است. شاهنامه ، ستون اصلی کاخ زبان و ادبیات فارسی و از مفاخر ملی ایرانیان است که در قرن های طولانی بر قلب های همگی آنان حکومت کرده است. مضمون انسانی ، موضوع ملی ، ادب و شخصیت مولف ، قابلیت های تصویری و روایت های دلکش شاهنامه ، همچنین سنت داستانهای حماسی دوران باستان موجب شد، شاهنامه مهمترین کتاب ایرانی برای تصویرگری به حساب آید. به طور همزمان چندین شاهنامه به دست هنرمندان بزرگ ایرانی مصور شد. بدین سان شاهنامه نگاری به صورت روح نگارگری در آمد و به مثابه ی ملاک سنجش توان نقاشی ایران در دوره های گوناگون شناخته شد. شاهنامه به دلایل گوناگون ، همچون مضامین انسانی ، تصویر پردازی های اسطوره ای و حماسی و همچنین مقبولیت و رواج عمومی، اثری مناسب برای تصویر سازی محسوب می شد. در کنار شنیدن ابیات شاهنامه و لذت شنیداری، مخاطبان همواره علاقه داشتند این صحنه ها را تجسم کنند و لذت دیدن را نیز به آن بیفزایند. با دیدن صحنه ها و مجالسی که نقاشان برجسته و خلاق می آفرینند، شاهنامه تاثیر عمیق تری بر جای می گذارد. به همین دلیل، از همان آغاز عده ای کوشیدند تا مطابق سنت تمدنها ی باستانی و نیز تجربه ی تمدن ایرانی، به تصویر سازی صحنه ها و شخصیت های مهم شاهنامه بپردازند. در سده های هشتم تا دهم هجری، در کارگاههای سلطنتی، نقاشان عمدتأ به کار تصویر کردن کتب گماشته شدند. با اوج کتاب نگارگری اگر چه در کارکرد اجتماعی نقاشی محدودیتی پدید آمده، اما عرضه مضامین و بیان هنری وسعت بشتری یافت. گزاف نیست اگر بگوییم نگارگری این دوران به سبب پیوندش با شعر فارسی چنین شکوفا شد "پاکباز،1379،ص59" . شایان ذکر است که «نگارگری ایرانی هنر ناب است و به رغم کارکرد تزیینی آن برای کتاب ، تأثیرش وابسته به خود آن است نه متنی که آن را همراهی می‌کند» " اسحاق پور،1379،ص6" . نگارگری نیز همچون هنرهای دیگر در ایران ریشه در فرهنگ و تمدن ایران دارد ، به واسطه جایگاه اجتماعی نگارگران در طول تاریخ عمدتا موضوعات داستانی و روایی را برای آثار خود انتخاب می‌کردند، شاهنامه به عنوان منبعی عظیم از داستانهای کهن و اساطیری بسیار مورد توجه نگارگران بوده است. موضوع زیبا که از رموز جاودانگی این آثار است که نگارگران ایرانی به آن توجه داشته اند. در طول تاریخ کتاب شاهنامه فردوسی بیش از هر کتاب دیگری مورد توجه نگارگران ایرانی بوده و به تصویر درآمده است و داستان «گذر سیاوش از آتش» بیش از داستانهای دیگر به تصویر در آمد است. به عنوان مثال «هفت شاهنامه، شناسایی شده به تاریخ سالهای 731 تا 753 ه.ق در شیراز، حاکی است که در آن زمان، داستانهای معین از این منظومه برای مصورسازی انتخاب می شده و یکی از محبوب ترین موضوعات، گذر سیاوش از آتش بود» "مقدم‌اشرفی،1367،ص39". در فصل اول تحقیق حاضر، شامل بیان مساله، ضرورت انجام تحقیق، و روش جمع‌آوری اطلاعات، می‌باشد. در فصل دوم، به معرفی شاهنامه‌هایی چون فردوسی، شاهنامه 733 که در دوره آل اینجو به رشته تحریر درآمده و همانطور شاهنامه قوام که مربوط به دوره صفویه است می‌باشد.نقش و رنگ‌های مشترکی که جنبه‌ی نمادین و اسطوره‌ای داشته‌اند نیز در این فصل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این پژوهش در فصل اول، کلیات در نظر گرفته شده است که در آن اهداف، ضرورت تحقیق، سوالات و فرضیاتی که برای تحقیق در نظر گرفته شده و همانطور روشی که برای جمع آوری اطلاعات می باشد را شامل می‌شود.فصل دوم، مربوط به ادبیات موضوعی است. که در ابتدا در قسمت چارچوب نظری روشی را که برای این پژوهش(ساختاری و مضمونی) در نظر گرفته شده را توصیف کرده و کلید واژگان را به ترتیب تعریف کرده است. در پیشینه تحقیق نیز، مقالات و تحقیقاتی که در قبل نزدیک به این عنوان کار شده است را به معرفی پرداخته است. در ادامه‌ی این فصل، شاهنامه‌های مصور را معرفی کرده و بعد به روایت داستان سیاوش پرداخته شده است. در فصل سوم، نگاره های منتخبی که برای این تحقیق در نظر گرفته شده را معرفی و ویژگیهای نگارگری دوره‌ای هر کدام نیز در این فصل آورده شده است. در فصل چهارم، نگاره‌ها از لحاظ اسطوره‌ای، نماد، ساختار فرمی و ساختار رنگ مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. و همچنین به توصیف نگاره‌ها نیز پرداخته شده است. 1-1- بیان مساله شاهنامه‏ی فردوسی گنجینه‏یی از اسطوره‏ها، رمزها و نمادهای آیینی و باستانی‏است و شاید ارزشمندترین بعد شاهکار فرزانه‏ی توس در باورهای باستانی ایران، در پیکره‏ی‏ داستان‏ها باشد. داستان«گذرسیاوش از آتش» آمیخته‏یی از فرهنگ ایرانی و آیین‏ ورجاوند مهری‏ست که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.این داستان، گونه ای از داوری است که در محاکمات پیچیده صورت می‌گرفت و آن جا که دلایل کم بودن قراین ومدارک ، قضاوت ناممکن بوده، از عناصر طبیعت استعانت جسته می شد . در طول تاریخ نگارگری ایران در کارگاهها ی سلطنتی ، شاهنامه بارها به تصویر در آمده است و هنرمندان بسیاری در به تصویر کشیدن صحنه های مختلف داستانهای شاهنامه با موضوع های واحد دست به قلم برده و هنرنمایی کرده اند.. در بررسی این نگاره ها، نگاهی هماهنگ و متقابل میان متون ادبی و نگاره ها شده ‌است ، که از ویژگی های غیر قابل انکار نقاشی سنتی ایرانی بوده است. نگارگرایرانی با آگاهی کامل از جنبه نمادین نقش و رنگ‌، آنها را در آثار خود به کار ‌برده است. آزمون آتش سیاوش که عموماً با عنوان «گذر سیاوش از آتش» شناخته می‌شود، بیشترین شمار نگاره‌های تاریخ نقاشی ایران را به خود اختصاص داده است؛ دویست تصویر به جا مانده از این مجلس دلیل بر این مدعاست. وجود این تعداد نگاره‌ها، آن هم با موضوع یکسان این امکان را فراهم می‌کند تا دراین تحقیق علاوه بر، معرفی و شناسایی شاهنامه‌هایی که این نگاره، در آنها مصور شده، از نظر ساختاری به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین، نمادهای مشترک درنقش ورنگ آنها نیز، از جنبه‌ی اسطوره‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از دیگر موارد مد  نظر، نوع برخورد نگارگر و تاثیرپذیری او، ازمتن ادبی می باشد. . در پایان این تحقیق به این نتیجه خوایم رسید که، هنرمند نگاره‌های منتخب علاوه بر پیروی از متن ، از قوه‌ی خیال خود نیز برای خلق اثرشان استفاده کرده‌اند و بیشترین صحنه تصویر شده از این داستان صحنه‌ی عبور سیاوش از آتش بوده است. نقوش‌هایی که در این تصویر وجود دارند از جنبه‌ی اسطوره‌ای هم برخوردار بوده و این نقاشی‌ها تا اندازه‌ای از مکاتب پیشن خود تاثیر گرفته‌اند. 1-2-اهداف هدف ازتحقیق حاضر ، معرفی و شناسایی شاهنامه هایی که نگاره گذر سیاوش از آتش در آنها به تصویر در آمده و همچنین بررسی برخی نمادهای مشترک درنقش ورنگ آنها می باشد.از دیگرموارد مد نظر، تحلیل و بررسی نگاره‌ها و نوع برخورد نگارگر، وتاثیر او ازمتن ادبی و همچنین چگونگی ورود نمادها در نگاره‌های منتخب و میزان شباهت آنها با همتای ادبی می باشد. 1-3- ضرورت انجام تحقیق در زمینه تحقیق وپژوهش گذر سیاوش از آتش مقالاتی نوشته شده است که در دو مقاله، فقط یک نمونه از نگاره گذر سیاوش از آتش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است ؛ ولیکن به نگاره های دیگر همین موضوع در دوره های مختلف نسبت به شاهنامه‌هایی که در آنها مصور شده تا به حال توجهی صورت نگرفته است . لذا این ضرورت احساس می شود که با انجام مطالعه ی ساختاری ومضمونی رنگ ونقش در این نگاره ها و معرفی شاهنامه هایی که در دورهای مختلف که جزو نسخ مصور به شمار می آمدند را مورد تحقیق و پژوهش قرار دهم تا اطلاعات کامل تری را به نسل جدید ارائه نمایم. 1-4- سوالات پژوهشی نقوش به کار رفته در نگاره گذر سیاوش از آتش از چه جنبه ای برخوردار است؟ چه عواملی در شکل گیری طرح ونقش به کار رفته در نگاره گذر سیاوش از آتش نقش داشته اند؟ نقاط اشتراک و افتراق ویژگی های بصری در نگاره‌ها چگونه بوده است؟ میزان وفاداری هنرمند در دوره‌های مختلف نسبت به متن چگونه بوده است؟ 1-5- فرضیات نقوش به کار رفته در نگارره گذر سیاوش از آتش از جنبه ی نمادین و اسطوره ای برخوردار است. در شکل گیری طرح و نقش در نگاره گذر سیاوش از آتش عواملی نقش داشته اند. نقاط اشتراک و افتراق بین نگاره کار شده نسبت به این موضوع در دوره های گوناگون وجود دارد. نگارگر نسبت به متن وفادار بوده است ودر تمام دوره های هنری لحظه‌ی تصویری یکسانی ازداستان سیاوش، به تصویر کشیده شده است. 1-5- روش تحقیق این تحقیق به روش توصیفی – تحلیلی است. در این روش پس از جمع آوری آثار مربوط به موضوع پژوهش و تهیه کارت مشاهده از آنها، به توصیف مضمونی نگاره پرداخته شده است. سپس نگاره ها از لحاظ ترکیب بندی، نقش و رنگ و شاهنامه هایی که در آن مصور شده اند مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات و تصاویر به صورت کتابخانه ای سایت اینترنتی موزه‌ها صورت گرفته است. 1-6- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها در این روش پس از استخراج داده‌ها، به شیوه‌ی دستی و ماشینی و طبقه بندی آنها و ایجاد جداول، به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شده است. 1-7- محدودیت‌های تحقیق عدم وجود تصاویر با کیفیت خوب از سایت های موزه‌ای یا حتی در دسترس نبودن آثار بهتر، و عدم دسترسی به کتب مفید مربوط به پژوهش. 1953260873061500252793562801500فصل دوم ادبیات موضوعی پژوهش 2 – 1 - چارچوب نظری این قسمت شامل روش‌هایی است که برای این پایان نامه از آنها استفاده شده است. مانند روش مضمون، ساختار، توصیف و تحلیل. در روش مضمون، محقق بیشتر به محتوای اثر توجه دارد تا به فنون مختلف هنری و یا ترفند های هنرمندانه اثر، که با درک و شکافتن محتوا به معنای اثر پی می‌‌برد. در این روش؛ محقق محتوای داستانی و ادبی را مورد بررسی قرار داده و اثر را از این منظرکه تا چه حد هنرمند توانسته محتوای داستان را در اثر خود بنشاند و از ترکیب خط‌ها و رنگ‌ها و شکل‌ها، نور و تاریکی و اشباع و روشنی و ترفند ها و فنون دیگر هنر، به درک داستان از طریق تصویر به مخاطبش کمک کند. روش توصیفی، این روش شرح جز به جز یک اثر هنری است که محقق، آنچه را که هنرمند انجام داده است را مو به مو آن هم براساس ادراک خود شرح می‌دهد. در شیوه ی تحلیلی، محقق می‌کوشد اثر را از منظر حقیقت آن بررسی و تحلیل نماید. و سوالاتی را طرح کرده و به پاسخ آنها از طریق ادراک خود بپردازد. در این روش اثر هنری از لحاظ ساختاری فرمی و ترکیب بندی، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. عناصر ترکیب شامل نقطه، خط، گستره، رنگ، تاریک و روشن، حرکت، ترکیب بندی و گونه های آن، هماهنگی، وزن و آهنگ و به‌ویزه تناسبات و هندسه و معنایی اثر هنری را برای بینده آشکار کند. 2–2- تعریف مفاهیم کلماتی است برآمده از متن و مرتبط با موضوع اصلی تحقیق که خواننده با مطالعه آنها، به محتوای اصلی پژوهش پی میبرد. در حقیقت، کلیدواژهها، در حکم موضوعات جزئی تحقیقات هستند و اندکی پس از چکیده میآیند. واژگان کلیدی به خواننده کمک میکند تا پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. 2-2-1- نگارگری نگارگری ایرانی به عنوان هنری برگرفته از مفاهیمی چون تعالی روح و رسیدن به عالم معنا و جاودانگی با نگرش حقیقت گرا و هنر قدسی در سراسر دنیا شناخته شده است. نگار ( نگاریدن و نگارشتن ) در فرهنگ‌ها با معانی متعددی چون نقش و نقاشی به کار رفته است. در حقیقت نگارگری مفهوم عام دارد و روش‌ها و سبک‌های گوناگون نقاشی ایرانی را شامل می‌شود؛ چه آنها که در کتاب و نسخه‌های خطی صورت گرفته شامل: تذهیب، تشعیر، حاشیه سازی، جدول‌کشی،گل‌و‌مرغ‌وچه‌آنهاکه‌بردیواربناهاوبوم‌های‌دیگرانجام‌شده‌است. 2-2-2- شاهنامه‌های مصور نسخه‌های ارزشمندی هستند که نگارگران داستان‌های این نسخ را با توجه به شیوه‌های رایج در دوران خود، مصور کرده‌اند. مانند شاهنامه، اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی .حماسه‌ای منظوم می‌باشد و شامل حدود ۶۰٬۰۰۰ بیت و یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین حماسه‌های جهان است که سرایش آن سی سال به طول انجامید. محتوای این شاهکار ادبی، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و تاریخ ایران از ابتدا تافتح ایران توسط اعراب در سده هفتم است که در چهار دودمان پادشاهی پیشدادیان،کیانیان ، اشکانیان و ساسانیان خلاصه می‌شوند و به سه بخش اسطوره‌ای (از عهد کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از قیام کاوه آهنگرتا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و ظهور اسکندرتا فتح ایران توسط اعراب) تقسیم می‌شود. شاهنامه بزرگ‌ترین کتاب به زبان پارسی است که در همه جای جهان مورد توجه قرار گرفته و به همه‌ی زبان‌های زنده‌ی جهان بازگردانی شده‌است. شاهنامه فردوسی در دوره های گوناگون بارها باز تولید شده است، و در هر باز تولیدی از فضای فرهنگی و هنری دوران خود تاثیر پذیرفته و بر آنها تاثیر گذاشته است. به عبارت دیگر، هنر امکان تعامل ادبی میان کلام شاهنامه‌ای و تصویر نگارگری را فراهم آورده است. مانند شاهنامه‌های کوچک دوران ایلخانی، شاهنامه بایسنقری دوره تیموری و شاهنامه قوام دوره صفوی، که هر کدام از شاهنامه‌ی فردوسی اقتباس و با توجه به دوران خود مصور شده‌اند. 2-2-3- ساختار 1 - چگونگی ساختمان چیزی . 2 - ترتیب اجزا و بخش های یک جسم "فرهنگ فارسی معین". 1- قالب، فرم، شکل ۲. بافتار ۳. ساختمان ۴. اسکلت ۵. بنیاد، بنا" فرهنگ واژگان مترادف و متضاد".2-2-4- نقش و رنگ نقش و نگار. (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) خط و خال . تذهیب و ترصیع. آب و رنگ . شکل ها و صورتهای رنگین و گوناگون "تاریخ بیهقی،ص365". در فرهنگ دهخدا، رنگ . [ رَ ] (اِ) لون . (برهان قاطع). اثر نور که بر ظاهر اجسام نمایشهای مختلف می دهد، بعربی لون گویند.. لون یعنی اثر مخصوصی که در چشم از انعکاس اشعه ی نور در روی اجسام پدید آید. رنگ از نظر فیزیکی : اثری است که در روی چشم از انوار منعکس بوسیله‌‌ی اجسام احساس می شود. 2-2-5- گذر سیاوش از آتش سودابه، به همسر کیکاوس شاه، که توسط وی از بلاد عرب آورده شده است، به ناپسری خود سیاوش اظهار عشق میکند، لیکن سیاوش عشق او را رد نموده، به گناه کردن گردن نمی‌نهند و قهر آلود آهنگ رفتن می‌کند، سودابه بیمناک از فاش شدن راز خود، جامه را دریده و چهره را می خراشد. آنگاه زن فریبکار با فریاد بلند سیاوش را متهم می سازد و بر او دروغ می بندد. شاه با علم بی گناهی پسر از موبدان استعانت می جوید. سرانجام جهت برائت وی در افکار عمومی، تدبیر موبدی را مبنی بر آزمایش الهی (ور) مطابق با رسم قدیمی متهم از آتش است را می پذیرد. پس دو خرمن به سان کوهی از آتش که فاصله کوتاهی با هم دارند، تدارک دیده می شود. سیاوش با جامه ای سپید، و خود زرین، سوار بر اسب شبرنگ خود از کوه آتش دمان گذشته و در میان هلهله مردمی که به صحنه می نگرند به سلامت نزد پدر باز می‌گردد و از این رهگذر، بی گناهیش ثابت می‌شود. سه روز تمام ایران در جشن و شادی غرق می‌شود و در روز چهارم، سودابه برای اجرای حکم مرگ، حاضر می‌شود، اما با وساطت سیاوش، کیکاوس که در درون دلباخته اوست، از گناه وی در می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذرد. 2-2-6- حکومت آل اینجو .   "اینجو" اصطلاحی است مغولی، به معنای دارایی پادشاه اعم از باغ، کشتزار، سپاه و بنده و... که در روزگار ایلخانان به زبان فارسی راه یافت و بر دودمانی از نژاد ترک اطلاق شد، اینان در نیمۀ اول سدۀ 8 قمری (14میلادی) مقارن با اواخر عصر ایلخانان، مدت زمانی به مناصب دیوانی و فرمانروایی ایالات جنوبی ایران از اصفهان تا کنارههای خلیج فارس دست یافتند. 2-2-7- حکومت تیموری تیموریان یا گورکانیان ایران (۷۷۱ – ۹۱۱ ه‍.ق/۱۳۷۰ - ۱۵۰۶ م) دودمانی ترک تبار بودند. بنیان‌گذار این دودمان امیر تیمورگورکانی بود که در آسیای میانه می‌زیست و سمرقند پایتختش بود. تیمور کشوری گسترده و دولتی سترگ ایجاد کرد و سرزمین فراورد (ماوراءالنهر) را به اهمیتی رساند که تا آن زمان هیچگاه بدان پایه نرسیده بود. او مرزهای خود را نخست در سرتاسرآسیای میانه و آنگاه سراسر خراسان و آنگاه به همه‌ی بخش‌های ایران و عثمانی و بخش‌هایی از هندوستان گسترش داد. از آنجایی که فتوحات تیمور بیشتر جنبه‌ی یورش و هجوم داشت تا تسخیر واقعی، اغلب این مناطق باز به زودی از تصرف تیموریان خارج شد. با این حال ماوراالنهر مدتی مرکز دولتی شد که بیشتر ایران و افغانستان را افزون‌بر ماوراءالنهر دربر می‌گرفت. هنگامی که کشورهای گسترده تیموری تجزیه شد، دوره‌ی هرج و مرج پیش آمد. به محض اینکه تیمور مرد، ترکان عثمانی و ال جلایرو ترکمانان درصدد تصرف کشورهای ازدست‌رفته ی خود برآمدند. بااین همه، فرزندان تیمور موفق شدند که شمال ایران را کم و بیش به مدت یک سده برای خود نگاه دارند. هرچند آنان بیشتر با یکدیگر در کشمکش بودند. سرانجام شاهرخ موفق شد که مناقشات اقوام خود را تا حدی رفع و قدرت و اعتبار کشور را نگهداری کند. ولی پس از مرگ او تصرفاتش به قسمت‌های کوچک‌تر مجزا شد و به همین سبب صفویان و امرای شیبانی آنها را به متصرفات خود پیوست کردند. با این حال خاندان تیموری از میان نرفت و نوادگان تیمور پس از چندی پستر فرمانروایی خود را به هندوستان بردند و امپراتوری بزرگ گورکانیان هندرا بنیاد گذاردند. 2-2-8- حکومت صفویه صفویان دودمانی ایرانی و شیعه بودند که در سال‌های 880تا 1101 هجری خورشیدی (برابر ۱۱۳۵-۹۰۷ قمری و ۱۷۲۲-۱۵۰۱ میلادی)بر ایران فرمانروایی کردند. بنیانگذار دودمان پادشاهی صفوی، شاه اسماعیل اول است که در سال ۸۸۰ خورشیدی درتبریز تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه صفوی، شاه سلطان حسین است که در سال ۱۱۰۱ خورشیدی از افغان‌ها شکست خورد و سلسله‌ی صفویان برافتاد. 2-2-9-حکومت قاجاریه قاجار(قجر)، قاجاریه یا قاجاریان نام دودمانی است که از حدود سال 1174 تا 1304بر ایران فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقا محمد خان است که رسماً در سال 1174در تهران تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه قاجار احمد شاه است که در سال 1304 برکنار شد و رضا شاه پهلوی جای او را گرفت. 2- 3- پیشینه تحقیق پیرامون موضوع « گذرسیاوش از آتش » می توان به چندی از پایان نامه‌ها و مقالاتی با عنوان های زیر اشاره کرد: 1-بزرگمهر، شیرین. پور کچلام،قربان، بررسی تطیقی جنبه‌های دراماتیک در داستان سیاوش و سودابه و یوسف و زلیخا، دانشگاه تهران، دانشکده سینما وتئاتر،1390. در این پایان نامه با هدف تبیین و تطبیق جنبه های دراماتیک در دو داستان تنظیم و تدوین شده است. 2-نیکوبخت، ناصر. نوروزی، خورشید.مقایسه عناصر داستان در جهار منظومه عاشقانه(خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، بیژن و منیژه و سیاوش و سودابه)، دانشگاه تربیت مدرس، 1382. این پژوهش مشتمل بر مقایسه کاربرد عناصر داستان در دو منظومه عاشقانه نظامی(خسرو و شیرین، لیلی و مجنون) و دو منظومه‌ی عاشقانه فردوسی(بیژن و منیژه، سیاوش و سودابه) براساس شگردهای داستان نویسی معاصر است. 3-عبدی، ناهید.نامورمطلق،بهمن. عاشوری، حمیده. مطالعه‌ی بینانشانه‌ای داستان گذر سیاوش آتش از دوره قاجار تا عصر حاضر با رویکرد اسطوره کاوی. دانشگاه هنر اصفهان، 1392. 4-تندی، احمد. سیفی، سعید.بررسی تطبیقی نگاره‌های داستان سیاوش شاهنامه‌های بایسنقری، طهماسبی و شاه اسماعیل دوم. دانشگاه هنر تهران، دانشکده‌ی هنرهای کاربردی، 1391. 5- سلطان کاشفی، جلال الدین. جامشهریاری، سمیه. مقایسه ی تطبیقی شاهنامه731 و 733. دانشگاه الزهرا، دانشکده هنر، 1391. متاسفانه به علت در دسترس نبودن چکیده پایان نامه‌های ذکر شده متاسفانه نتوانستم اطلاعات بیشتری در پایان نامه خود بیاورم. در ادامه مطلب به مقالات نوشته شده در رابطه با موضوع پایان نامه‌خود اشاره کرده‌ام. 1-رمضان ماهی ، سمیه . فدوی ، دکتر سید محمد . بلخاری ، دکتر حسن . آیین ور در نگاره گذر سیاوش از آتش ، نشریه هنرهای زیبا ، هنرهای تجسمی ، ش41، بهار 89 . در این مقاله به نمادهایی که در بردارنده ی مضمون ور و آتش هستند ، در هنرهای تصویری باز شناخته می شود و نگاره «گذر سیاوش از آتش» مربوط به شاهنامه 733 ه.ق ، مکتب شیراز متعلق به دوران اینجویان که در کتابخانه لنینگراد نگهداری می شود را مورد تحلیل قرار داده است . 2-زاویه ، دکتر سعید . داداشی ، ایرج . مافی تبار ، آمنه ، تحلیل مضمونی چند نمونه از نگاره های گذر سیاوش از آتش در شاهنامه فردوسی، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ،س6 ، ش21، زمستان 89 . دراین مقاله چند نمونه از نگاره گذر سیاوش از آتش را مورد تحلیل وبررسی قرار داده و به نمادشناسی رنگ سفید جامه ی سیاوش و سیاهی اسب سیاوش و طلایی بودن رنگ آتش پرداخته است . 3-مافی تبار ، آمنه. تعامل نقش مایه ها و ویژگی های هنری مکاتب نگارگری ایرانی با نظری به نگاره های گذر سیاوش از آتش ، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی ، ش10، بهار و تابستان 1388 . در این مقاله نیز این نگاره در چند مکتب مورد بررسی قرار گرفته است. 4-شریفی،سمانه.آتشی در بهشت(بررسی هفت نگاره از گذر سیاوش از آتش)،هنرنامه،ش26.در این مقاله، محقق به تحلیل هفت نگاره ازگذر سیاوش از آتش پرداخته و مطالبی در مورد آتش را مورد بحث و بررسی قرار داده است. با توجه به پیشینه ی تحقیقات انجام شده در خصوص این نگاره ، در این پژوهش سعی می شود با توجه به تاثیرات ادبیات به نمادشناسی نقش ورنگ و تحلیل ساختاری در این نگاره ها پرداخته و همچنین شاهنامه هایی که این نگاره در دوره های گوناگون در آنها به تصویر در آمده است را مورد معرفی و شناسایی قرار داده‌ام. 2 – 4- معرفی شاهنامه‌های مصور شاهنامه فردوسی در دوره های گوناگون بارها باز تولید شده است، و در هر باز تولیدی از فضای فرهنگی و هنری دوران خود تاثیر پذیرفته و بر آنها تاثیر گذاشته است. به عبارت دیگر، هنر امکان تعامل ادبی میان کلام شاهنامه‌ای و تصویر نگارگری را فراهم آورده است. مانند شاهنامه‌های کوچک دوران ایلخانی، شاهنامه بایسنقری دوره تیموری و شاهنامه قوام دوره صفوی، که هر کدام از شاهنامه‌ی فردوسی اقتباس و با توجه به دوران خود مصور شده‌اند. به علت مشخص نبودن شاهنامه‌ های مصوری که نگاره‌های منتخب دوران تیموری و قاجار در آنها به تصویر درآمده‌اند؛ فقط به معرفی شاهنامه فردوسی، شاهنامه 733و شاهنامه قوام پرداخته‌ام. 2 – 4 – 1 - شاهنامه فردوسی شاهنامه فردوسی، در اواخر قرن چهارم هجری قمری آفریده شد. اشعار این شاهکار فردوسی چنان دلپذیر و زیبا بود که در دل هر ایرانی جای گرفت و محبوب واقع شد. داستانهای این کتاب بیانگر غرور و افتخار ملی ایرانیان است که مورد توجه هنرمندان و نگارگران قرار گرفت. در بیشتر دوران حکومت سلاطین ایرانی از این کتاب شاهانه آن هم با شکوه تمام مصور شده است. نگارگران مضامین این کتاب را برای کار خویش برمی‌گزیدند و با نهایت هنر و توانمندی، ذوق و خلاقیت ، تصاویری را به تجلی می‌رساندند. نقاشی، می‌توانست تصویر بصری از طرح ادبی ارائه دهد و به فهم سخن شخصیت داستان یاری رساند. شاید بتوان گفت « ادبیات فارسی و هنر ایرانی پیوند و همخوانی ذاتی داشته‌اند زیرا هنرور و سخنور مسلمان هر دو همواره بر اساس بینشی یگانه و ذهنیتی مشابه دست به آفرینش زده‌اند. آنان از خلال زیبایی‌های این جهان، به عالم ملکوتی نظر داشته‌اند. هدف آنان دست یافتن به صور مثالی و درک حقایق ازلی بوده و در هنرشان قلمرو زیبایی با جهان معنا قرین بوده است، این دو شکل نه فقط از لحاظ بینشی بلکه از لحاظ زیبایی شناسی نیز با یکدیگر ارتباط تنگاتنگ دارند. صور خیال در شعر فارسی و نقاشی ایران بر یکدیگر منطبقند؛ نظیر همان توصیف نابی را که سخنوران از عناصر طبیعت، اشیا و انسان ارائه می دهند، در کارشان هم می‌توان باز یافت» "اشرفی،م.م،10:1367". 2 – 4– 2 - معرفی شاهنامه 733 ق، مکتب شیراز، کتابخانه عمومی لنینگراد، (آل  اینجو) این نسخه از کهن ترین کتب خطی و مصور شاهنامه به شمار می آید، به قطع 280×360 میلی متر، به کتابت عبدالرحمان آل عبدالله بن ظهیر و افزون بر چهارصد صفحه می باشد، امروز تنها 360 برگ از این کتاب بر جای مانده است، که این تعداد اوراق، 49 تصویر را در خود جای داده است. جلد این شاهنامه سیاه رنگ است و رویه برگردان و حاشیه ظریف طلایی و تیماج براق و زرد رنگی که سراسر طرف داخل جلد برگردان را می‌پوشاند، مزین شده است. این نگاره، دوازدهمین صحنه تصویری این کتاب است که با صفحه 65 آ، مشخص و شماره گذاری شده است. قطع صحنه تصویری 2/12× 2/10 سانتی متر و در نیمه بالای صفحه، قرار گرفته است. صفحه به چهار ستون تقسیم شده که در بردارنده اشعار این داستان است و نگاره در میان دو ستون وسطی قرار گرفته و به دو ستون کناری اشعار چسبیده است. متن کتاب از حاشیه های اطراف، با کادری که شامل دو خط نزدیک به هم است جدا شده، اما در بالای این حاشیه پرچمی، تصویر شده است که ادامه آن در تصویر دیده نمی شود. ترکیب بندی آن جزو ترکیب بندی های ساده است که بیش صفحات این کتاب با همین الگو، صفحه بندی شده است. پرچمی که در بالای کار نقش شده است در چندین صفحه دیگر نیز با شمایل و طرح های گوناگون، تکرار می شود و به نوعی، قراردادی است. "رمضان ماهی،40:1388" . 2 – 4– 3 - شاهنامه قوام (مکتب قزوین) این اثر نفیس مربوط به دوران صفوی است . قطع آن سلطانی (46*32سانتی متر) می‌باشد و 581 صفحه دارد . خط این اثر را قوام الدین محمد شیرازی به قلم نستعلیق و به سال 1000 ق کتابت کرده است. صفحات مصور این شاهنامه، شامل 38 نگاره و دو سرلوح بدون امضا است که در مکتب قزوین کار شده است. محمد  قوام الدین شیرازی از هنرمندان پر کار قرن دهم هجری است که از او آثار بسیاری بر جای مانده است. نسخه دیگر آن به سفارش شاه اسماعیل دوم در سال 984 ق تهیه شد، و حاوی 50 نگاره است، بی شیرازه و از هم گسیخته که در حال حاضر 16 صفحه آن در موزه رضا عباسی است. بزرگانی چون سیاوش  گرجستانی، صادق بیک افشار، علی اصغر کاشانی، مراد و زین العابدین از نگارگران این نسخه‌اند. نگاره ها ویژگی سنت های نقاشی پیشین و خراسان را به نمایش می‌گذارد. 2 – 5 - داستان سیاوش در شاهنامه،نخستین‏بار نام سیاوش در داستان سقوط«کاوو»در بیشه‏ی«شیر چین»می‏آید.آن جا که فلسفه‏ی زنده ماندن کاووس، این‏گونه از زبان فرزانه‏ی توس بیان می‏شود: نکردش تباه از شگفتی جهانسیاوش زو خواست کاید پدید همی بودنی داشت اندر جهان ببایست لختی چمید و چرید در آغاز داستان سیاوش،فردوسی به روشنی یادآور می‏گردد که‏ پایه‏ی این داستان،عقلانی‏ست و دانایان به واسطه‏ی دانش«رمز و معنی»می‏دانند که این داستان با خرد اندرخورست: سخن چون برابر شود با خرد اگر داد باید که ماند به جای‏ روان سـراینده رامـش بـرد بیارای ازین پس به دانا نمای داستان با رویارویی گروهی از پهلوانان با«خوب رخی»در بیشه‏ آغاز می شود، زنی که خود را این‏گونه معرفی می‏کند: بدو گفت من خویش گرسیوزم به شاه آفریدون کشد پروزم این زن که از زبان کاووس به«پری‏چهره»همانند می‏گردد،مادر سیاوش است که در هاله‏یی از رمز و راز هم‏چنان می‏ماند.دکتر جلیل‏ دوستخواه در کتاب یادمانی از فرانسوی هزاره‏ها،این زن را بارور شده از فر زرتشت می‏داند که موجودیتی نیمه‏آسمانی دارد. برای سیاوش و شناسایی‏اش،نگاهی به توصیفات مربوط به او، یاری‏رسان است؛«کودکی چون پری»و«فرح»از این زن گمنام که‏ نژاد از گرسیوز دارد،به دنیا می‏آید: جهان گشت از آن خوب پر گفت‏وگوی‏ کزان گونه نشیند کس موی و روی در توصیفی که زنان شبستان از سیاوش دارند،به‏گونه‏یی تعلق‏ افلاکی سیاوش پدیدار می‏گردد:  

 نکته مهم : هنگام انتقال متون از فایل ورد به داخل سایت بعضی از فرمول ها و اشکال (تصاویر) درج نمی شود یا به هم ریخته می شود یا به صورت کد نشان داده می شود ولی در سایت اصلی می توانید فایل اصلی را با فرمت ورد به صورت کاملا خوانا خریداری کنید: سایت مرجع پایان نامه ها (خرید و دانلود با امکان دانلود رایگان نمونه ها) : jahandoc.com   تو گویی به مردم نماند همی‏ روانـش خـــرد برفشاند همـی سودابه نامادری سیاوش او را دارنده‏ی«فر چهرپری» می‏خواند و سیاوش راز آفرینش خود را بر این زن جادوپیشه فاش‏ می‏سازد:و دیگر که پرسیدی از چهر من‏ بیامیخت با جان تو مهر من‏ مرا آفریننده از فر خویش‏ چنان آفرید ای نگارین ز پیش‏ تو این راز مگشای و با کس مگوی‏ مرا جز نهفتن همان نیست روی داستان را برای مدتی کوتاه رها می‏کنیم.«یک ریشه‏ی آریایی«می» داریم که با پسوند در سانسکریت«میتر»به معنای«دوست و دوستی»و در اوستا«میثر»به معنای«دوست و پیمان»و به نام ویژه‏ی ایزد پیمان‏ است.در فارسی به‏گونه‏ی«مهر و میر»آمده...» "مقدم،1380،ص68". «مهر نام ایزد فروغ‏ یا فرشته‏ی روشنایی‏ست...پاسبان عهد،میثاق و راستی‏ست» "پور داوود،1343،ص91". مهر میان دو ایزد چیستا(خرد)و رشن(دادگری)ست.به نظر می‏رسد سیاوش در شاهنامه نمود«مهر»باشد و بازتابی از مفهوم‏ واژگانی و آیینی«میترا»چرا که داستان سیاوش فقط و فقط بر پایه‏ی‏ «پیمان و راستی»استوار شده است. دلیل مستندتر در گذر به سلامت سیاوش از«آتش»است.در کشاکش عشق سودابه و گریز سیاوش،پهلوان شهزاده در اثبات‏ بی‏گناهی خود ناگزیر به گذر از آتش-ور آتش- می‏شود که نوعی‏ سوگند بوده است.او باگذار بی‏آسیب از آتش،تهمت وسودابه را آشکار و او را رسوا می‏سازد،«...آزمایش با آتش در ایران باستان دارای‏ اهمیت ویژه‏ای بوده است...رشن را ایزد دادگری و عدالت نامیده‏اند. واژه‏ی رشنو در اوستا صفت است به معنی عادل و دادگر...برای ایزدی‏ که سرپرستی مراسم سوگند یا آزمای با آتش(-وره)محول به وی‏ بوده است،عنوان بامسمایی‏ست» "رضی،ص291". بگذریم از این‏که سیاوش به واسطه‏ی داشتن انواع فر،از جمله فر کیانی‏اش-که با آتش پیوستگی دارد-بر آتش چیره می‏گردد.آتش مثل آب، نماد زادن و دوباره زادن است و سوخته نشدن سیاوش به دلیل هم‏گوهری او با آتش است، چراکه‏ فره‏مندان گوهر آتشین دارند و راستی و آتش فرزندان اهورامزدا هستند "رسولی،1372،ص213". دکتر کزازی آتش را عنصری نرینه می‏خوانند،پس دلیل آن‏که‏ سیاوش-نه سودابه- باید از آتش بگذرد،شاید نشانه‏یی از گذر به‏ سلامت او از گردنه‏های پروسوسه‏ی جوانی باشد. شیفته شدن سودابه بر سیاوش ‌بــر آمــد بــریـن نیز یـک روزگــار ز نـــاگـــاه روی سیـــاوش بــدیـــد کســــی را فـرستـــاد نــزدیـــک اوی کـــه انــدر شبــستــان شــاه جهـــان بــــــدو گفـت مــرد شبــستـان نیـــم ‌‌‌چنـان بــد کـه سـودابه ی پــر نگار پـــرانــدیشـه گـشت ودلــش بـــردمیـد کـــه پنـهان سیـاوش را ایـن بــگوی نبـاشــد شگفـت ار شـــوی نـــاگهـان مجویـم کـه بـا بنـد و دستــان نیــم رفتن سیاوش به شبستان نشست از بــر تخت بـا گوشـوار سیاوخش را در بر خویش خواند و گر سر بپیچی ز فرمان من کنم برتو بر پادشاهی تباه سیاوش بدو گفت هرگز مباد چنین با پدر بی وفایی کنم برآمد خروش از شبستان وی یکی غلغل از باغ ایوان بخاست به گوش سپهبد رسید آگهی خروشید سودابه در پیش اوی چنین کامد سیاوش به تختکه جز تو نخواهم کسی را ز بن چنین گفت کاندر نهان این سخن ز پهلو همه موبدان را بخواند چنین گفت موبد به شاه جهانچو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی ز هر در سخن چون بدین گونه گشتچنین است سوگند چرخ بلندجهاندار سودابه را پیش خواند سرانجام گفت ایمن از هر دوان مگر کاتش تیز پیدا کند چنین پاسخ آورد سودابه پیش سیاوش چنین گفت کای شهریار اگر کوه آتش بود بسپرم به سـر نهاد افسـری پـر نگارز هر گونه با او سخنها براندنباید دلت سوی پیمان منشود تیره بر روی تو چشم شاهکه از بهر دل سر دهم من به بادز مردی و دانش جدایی کنمفغانش ز ایوان برآمد بکویکه گفتی شب رستخیز است راستفرود آمد از تخت شاهنشهیهمی ریخت آب و همی کند مویبر آراست چنگ و برآویخت سختجز اینت همی راند باید سخنپژوهیم تا خود چه آید ز بنز سودابه چندی سخنها براندکه درد سپهبد نماند نهانبباید زدن سنگ را بر سبویبر آتش یکی را بباید گذشتکه بر بیگناهان نیاید گزندهمی با سیاوش به گفتن نشاندنگردد مرا دل نه روشن روانکنه کرده را زود رسوا کندکه من راست گویم به گفتار خویشکه دوزخ مرا زین سخن گشت خوارازین تنگ خوارست اگر بگذرم گذشتن سیاوش از آتش به دستور فرمود تا ساروانهیونان به هیزم کشیدند دو کوهنهادند بر دشت هیزم دو کوهوزان پس به موبد بفرمود شاهبیامد دو صد مرد آتش فروزنخستین دمیدن سیه شد زدودزمین گشت روشن‌تر از آسمانسراسر همه دشت بریان شدندسیاوش بیامد به پیش پدرهشیوار و با جامهای سپیدیکی تازیی بر نشسته سیاهپراکنده کافور بر خویشتنبدانگه که شد پیش کاووس بازرخ شاه کاووس پر شرم دیدسیاوش بدو گفت اندوه مدارسر پر ز شرم و بهایی مراستبه نیروی یزدان نیکی دهشخروشی برآمد ز دشت و ز شهرچو از دشت سودابه آوا شنیدهمی خواست کو را بد آید برویجهانی نهاده به کاووس چشمسیاوش سیه را به تندی بتاختز هر سو زبانه همی در کشیدیکی دشت با دیدگان پر ز خونچو او را بدیدند بر خاست غواگر آب بودی مگر تر شدیچنان آمد اسب و قبای سوارچو بخشایش پاک یزدان بودچو از کوه آتش به هامون گذشتهمی داد مژده یکی را دگرهمی کند سودابه از خشم مویچو پیش پدر شد سیاوش پاکفرود آمد از اسب کاووس شاهسیاوش را تنگ در بر گرفتسه روز اندر آن سورمی در کشیدبر آشفت و سودابه را پیش خواندکه بی شرمی و بد بسی کرده‌اییکی بد نمودی به فرجام کاربه ایرانیان گفت شاه جهانچه سازم چه باشد مکافات اینبه دژخیم فرمود کاین را به کویچو سودابه را روی برکاشتنددل شاه کاووس پر درد شدسیاوش چنین گفت با شهریاربه من بخش سودابه را زین گناهسیاوش را گفت بخشیدمشسیاوش ببوسید تخت پدر هیون آرد از دشت صد کاروانهمه شهر ایران به دیدن شدندجهانی نظاره شده هم گروهکه بر چوب ریزند نفط سیاهدمیدند گفتی شب آمد به روززبانه برآمد پس از دود زودجهانی خروشان و آتش دمانبر آن چهر گریانش خندان شدندیکی خود زرین نهاده به سرلبی پر ز خنده دلی پر امیدهمی خاک نعلش برآمد به ماهچنان چون بود رسم و ساز کفنفرود آمد از باره بردش نمازسخن گفتنش با پسر نرم دیدکزین سان بود گردش روزگاراگر بیگناهم رهایی مراستکزین کوه آتش نیابم تپشغم آمد جهان را از آن کار بهربرآمد به ایوان و آتش بدیدهمی بود جوشان پر از گفت و گویزبان پر ز دشنام و دل پر ز خشمنشد تنگ دل جنگ آتش بساختکسی خود و اسب سیاوش ندیدکه تا او کی آید ز آتش برونکه آمد ز آتش برون شاه نوز تری همه جامه بی بر شدیکه گفتی سمن داشت اندر کناردم آتش و آب یکسان بودخروشیدن آمد ز دشت و ز شهرکه بخشود بر بیگنه دادگرهمی ریخت آب و همی خست روینه دود نه گرد و نه خاکپیاده سپهبد پیاده سپاهز کردار بد پوزش اندر گرفتنبد بر در گنج بند و کلیدگذشت سخنها برو بر براندفراوان دل من بیازرده‌ای که بر فرزند من زینهارکزین بد که این ساخت اندر نهانهمه شاه را خواندند آفرینز دار اندر آویز و بر تاب رویشبستان همه بانگ برداشتندنهان داشت رنگ رخش زرد شدکه دل بدین کار رنجه مدارپذیرد مگر پند آید به راهاز آن پس که خون ریختن دیدمشوزان تخت برخاست و آمد به در "پور حسین،1391،ص321" خلاصه داستان، سودابه، به همسر کیکاوس شاه، که توسط وی از بلاد عرب آورده شده است، به ناپسری خود سیاوش اظهار عشق میکند، لیکن سیاوش عشق او را رد نموده، به گناه کردن گردن نمی‌نهند و قهر آلود آهنگ رفتن می‌کند، سودابه بیمناک از فاش شدن راز خود، جامه را دریده و چهره را می خراشد. آنگاه زن فریبکار با فریاد بلند سیاوش را متهم می سازد و بر او دروغ می بندد. شاه با علم بی گناهی پسر از موبدان استعانت می جوید. سرانجام جهت برائت وی در افکار عمومی، تدبیر موبدی را مبنی بر آزمایش الهی (ور) مطابق با رسم قدیمی متهم از آتش است را می پذیرد. پس دو خرمن به سان کوهی از آتش که فاصله کوتاهی با هم دارند، تدارک دیده می شود. سیاوش با جامه ای سپید، و خود زرین، سوار بر اسب شبرنگ خود از کوه آتش دمان گذشته و در میان هلهله مردمی که به صحنه می نگرند به سلامت نزد پدر باز می‌گردد و از این رهگذر، بی گناهیش ثابت می‌شود. سه روز تمام ایران در جشن و شادی غرق می‌شود و در روز چهارم، سودابه برای اجرای حکم مرگ، حاضر می‌شود، اما با وساطت سیاوش، کیکاوس که در درون دلباخته اوست، از گناه وی در می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذرد فصل سوم معرفی نگارگری و 239712531769050025552403903980002390140456438000نگاره‌های مورد بررسی تصویر3-1 . دوره آل اینجو، مکتب شیراز،شاهنامه 733،تاریخ 1416/850، کتابخانه عمومی لنینگراد لندن centertop00 تصویر3-2 . دوره تیموری، مکتب هرات،تاریخ 1444، لندن centertop00 تصویر 3-3 . قرن دهم،موجود در کتابخانه مجلس 1319530317436500 تصویر3-4. دوره صفویه، مکتب قزوین، شاهنامه قوام، تاریخ 1000 ه.ق، موزه رضا عباسی centertop00 تصویر 3-5 . دوره قاجار،1837/1253،کتابخانه عمومی روسیه در این فصل، علاوه بر معرفی نگاره‌ها، به ویژگیهای نگارگری دوران آل اینجو تا قاجاریه نیز پرداخته شده است. در آخر فصل جداولی شامل ویژگیهای دوره‌های یاد شده، وجود اشتراک و افتراق بین نگاره های منتخب هر دوره و مطالعه تطیبقی عناصر ساختاری و بصری نگاره ها رسم شده است. 3 – 1 - ویژگیهای زیباشناختی نگارگری دوره‌‌ آل اینجو، مکتب شیراز به طورکلی چهار نسخه خطی شاهنامه، مورخ سالهای 730-753ق./1329-1352م. اساس مطالعه مکتب نقاشی شیراز را در نیمه اول قرن چهاردهم تشکیل می‌دهد. یکی از این شاهنامه ها که مدت دوازده سال از نوشتن آن می‌گذشت به وزیر قوام الدین حسن که در سالهای 754ق. 1353م. وفات یافت اهدا شد این شاهنامه در مجموعه های اروپایی و آمریکایی نگهداری می شوند. در ویژگیهای این دوره، چهره ها و اندام ها معرف حرکت و احساس‌اند بیشتر مینیاتورها زمینه یکدست قرمز، زرد، اکریا طلایی دارند، ولی تعداد کمی از آنها مسطح و بدون رنگ اند. به طور کلی گفته می‌شود که این نوع زمینه ها از سنت نقاشی دیواری دوران ساسانیان الهام گرفته است. استفاده آزاد از رنگهای طلایی تأثیری را در بیننده به جای می‌گذارد که شاهنامه دموت با آن مواجه است، با این تفاوت که به نظر می‌آید نقاش آن به اندازه طلااندازان درباری با این فن آشنا نبوده است "رهنورد،1388،ص31". عناصر تأثیرگذاری که می‌توان بر مکتب اینجو دانست، این است که سبک چینی و مغولی نفوذ بسیار کمی بر این مکتب دارد، زیرا مرکز آن شیراز تا حدودی از نفوذ مهاجمان مصون بوده است. حضور سنتهای کهن قبل از اسلام نظیر دیوارنگاریهای ساسانی در این مکتب نمایان است. سنتهای نقاشی آسیای باستان را اصل و ریشه این مکتب محسوس کرده‌اند، به طوری که بعضی از نقوش آن نظیر کوههای مخروطی با رنگ های عجیب و سنتی قرمز، آبی، بنفش و زرد را می توان در نقاشی های قدیم دیواری در معابد بودایی آسیایی مرکز مشاهده کرد. اثر مهم و نامشخص مکتب بغداد نیز در این نگاره ها مشخص می شود، البته در چارچوبی بی ثمر همان گونه که در عصر مملوکیان در سوریه و مصر به کار می رفت. "همان، ص31- 34". سبک اینجو، که به عنوان مکتب شیراز مصطح است، شاید کمترین تأثیرات را از هنر چین، پذیرفته باشد و در واقع، تصویری از هنر ایرانی قبل از استیلای اقوام مغول است، با بررسی و تحلیل تصاویر شاهنامه 733 ه.ق و نسخ مشابه، می‌توان به نقاشی ایرانی، به صورت اصیل تر دست یافت، چرا که هجوم مغولان و ورود عناصر چینی، هنر نقاشی ایران دستخوش تحول شد و هیچ گاه نتوانست این تأثیرات را از خود بزداید. خصوصیات این مکتب که آن را از مکتب مغولی متمایز می کند به صورت خلاصه عبارتند از: تهیه تصاویر، به سفارش غیر درباریان و برای مشتریان محلی و صاحب مقام و مرتبه ای پایین تر صادرات کتب به هندوستان و ترکیه طرح هایی رنگین با ترکیبات راحت، بر زمینه ای به رنگ های قرمز و زرد توجه کم به جزئیات معماری چیده شدن تصاویر به شکل افقی و سبک سنتی در یک سطح امتداد تصاویر به عرض نوشتار صحنه هایی بدون تحرک و هیجان صورتهای خشن با پیکره هایی نسبتاً بزرگ حضور عوامل نقاشی چینی به میزان کم فراز آمدن فضا از پایین به بالا استفاده آزاد قلم و قلم مو رنگ های محدود، حداکثر در 10 رنگ حضور گل های غیر طبیعی و خارج از اندازه متعارف، برای پر کردن فضا ارتباط اندک با سبک دربار مغول نبودن یا کم بودن صحنه های عاشقانه و تغزلی در مجموع تصاویر